Nguyệt Hoàng
Nguyệt hiện là Thạc Sĩ ngành tâm lý tại trường Khoa Học Xã Hội & Nhân Văn. Nguyệt đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu cũng như tìm hiểu sâu về các bệnh tâm lý, tâm lý hành vi,...
Tuổi dậy thì là lứa tuổi bước ngoặt của mỗi người khi chuẩn bị trưởng thành, với rất nhiều sự thay đổi về tâm sinh lý. Sự nhạy cảm của các thiếu niên ở độ tuổi này có thể dẫn đến nhiều vấn đề rối loạn tâm lý, một trong số đó là hội chứng chuunibyou, hay còn gọi là hội chứng tuổi dậy thì.
Chuunibyou là một khái niệm xuất phát từ Nhật Bản, được sử dụng lần đầu tiên bởi một người dẫn chương trình tên là Hikaru Ijuin trên kênh radio Hikaru Ijuin’s UP’s vào tháng 11 năm 1999.
Tên đầy đủ của khái niệm này là Chuugakkou Ninen Byou, nghĩa là căn bệnh của những học sinh năm thứ hai trung học (tương đương với lớp 8 trường trung học cơ sở ở Việt Nam). Khi dịch ra tiếng Việt, Chuunibyou được dịch thành các khái niệm như hội chứng tuổi dậy thì, hội chứng tuổi teen, hoang tưởng tuổi dậy thì hay ảo tưởng sức mạnh.
Thực chất, thuật ngữ chuunibyou được đưa ra ban đầu nhằm ám chỉ về sự biến đổi tâm lý của các học sinh năm hai trung học tại Nhật Bản. Về sau, chuunibyou được sử dụng rộng rãi để chỉ chung cho một loại hội chứng tâm lý thường gặp ở thanh thiếu niên, đó là hội chứng hoang tưởng tuổi dậy thì.
Theo đó, các chuunibyou là những người sống lẫn lộn giữa thế giới thực và thế giới ảo do mình tự tưởng tượng ra, họ tin rằng mình là người đặc biệt, có siêu năng lực. Họ đắm mình vào thế giới ảo, phủ nhận thực tế và con người thật của mình. Mặc dù không phải là bệnh lý y học, nhưng những người mắc phải hội chứng này cũng cần được hỗ trợ để không bị ảnh hưởng đến đời sống bình thường.
Hội chứng chuunibyou có nhiều loại, nhưng hiện nay có 3 loại phổ biến, bao gồm:
Chúng ta có thể nhận biết các chuunibyou thông qua một số biểu hiện sau:
Cũng có một số Chuunbiyou không bị ảo tưởng mà vẫn có thể xử sự như người bình thường. Họ chỉ chọn làm chuunibyou như là một sở thích cá nhân.
Ngoài ra, một số bộ phim hoạt hình Nhật Bản (anime) cũng xây dựng nhân vật mắc hội chứng chuunibyou, góp phần làm cho hội chứng này được biết đến rộng rãi hơn.
Có thể kể đến các nhân vật nổi tiếng như Rikka Takanashi trong anime Chuunibyou demo Koi ga Shitai (một cô gái bình thường nghĩ rằng mình là Tà vương chân nhãn, luôn che mắt bên phải, mặc váy đen, xem ô là kiếm).
Kobato Hasegawa trong anime Boku wa Tomodachi ga Sukunai (cô gái tưởng tượng mình là nhân vật phản diện trong phim truyền hình yêu thích nên đeo kính áp tròng để có đôi mắt mang hai màu khác nhau); Shun Kaido trong anime Saiki Kusuo no Psi Nan (chàng trai luôn tin rằng tay phải mình có sức mạnh siêu nhiên, được sử dụng để dập tắt âm mưu của các thế lực hắc ám luôn vây quanh mình)…
Trẻ em nữ dậy thì vào khoảng 10 – 15 tuổi, trẻ em nam dậy thì vào khoảng 11 – 17 tuổi. Giai đoạn này có sự biến đổi lớn về tâm sinh lý khiến các thanh thiếu niên bước vào tuổi dậy thì thường nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Trẻ nữ bắt đầu có kinh nguyệt, phát triển ngực…; trẻ nam vỡ giọng, mọc ria mép, bắt đầu xuất tinh…
Những trẻ phát triển và xuất hiện các dấu hiện này sớm hơn thường bị bạn bè trêu chọc gây ra tâm lý tự ti, khép mình lại. Đây cũng là độ tuổi hình thành rung động tình cảm yêu thích đầu đời khiến các em có mong muốn được gây ấn tượng với người mình thích. Áp lực học tập ở trường trung học cơ sở lại thường gây ra căng thằng, lo lắng.
Và hiểu biết xã hội càng ngày càng rộng khiến các em dần nhận ra thế giới xung quanh không hoàn toàn tốt đẹp như mình đã thấy ngày thơ bé. Tất cả những rối ren đó cộng với sự thay đổi của các hormone trong cơ thể làm cho tâm lý trẻ dậy thì vô cùng bất ổn, khó kiểm soát, các em trở nên cực kỳ nhạy cảm và dễ tổn thương.
Cuối cùng, một số em đã chọn cách chạy trốn khỏi thực tại xấu xí và đắm chìm vào thế giới tưởng tượng của riêng mình, xây dựng bản thân với những đặc điểm tốt đẹp mà mình mong muốn. Đó là cách hình thành một Chuunbiyou.
Thực chất Chuunbiyou chỉ là một hội chứng tâm lý bình thường và có thể tự khỏi khi trẻ lớn dần lên mà không cần can thiệp bởi thuốc hay bất kỳ liệu pháp chữa trị nào. Tuy nhiên, nếu mức độ hoang tưởng và suy nghĩ phản xã hội (anti-social) trở nên quá khích có thể dẫn đến hành động gây hại đến người khác trong thế giới thực.
Vì vậy mà gia đình cần quan tâm để ý đến các dấu hiệu bất thường của trẻ ở lứa tuổi dậy thì, nếu có những rối loạn nhận thức và hành vi ở mức độ nặng, cần đưa trẻ đến cơ sở chuyên môn để được chẩn đoán và điều trị kịp thời từ các chuyên gia/bác sĩ.
Nhìn chung, hội chứng tuổi teen (Chuunbiyou) không hẳn là xấu. Đó chỉ là một cách thức để con người ở ngưỡng cửa chuyển mình từ trẻ con thành người lớn xoa dịu bản thân trước những trở ngại từ cuộc sống. Chỉ cần vẫn nhận thức tỉnh táo, phân biệt được thế giới thực – ảo và biết điểm dừng thì các Chuunbiyou sẽ không gây hại gì đến bản thân và những người xung quanh.