Nguyệt Hoàng
Nguyệt hiện là Thạc Sĩ ngành tâm lý tại trường Khoa Học Xã Hội & Nhân Văn. Nguyệt đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu cũng như tìm hiểu sâu về các bệnh tâm lý, tâm lý hành vi,...
Tuổi dậy thì là một trong những giai đoạn quan trọng nhất trong cuộc đời của mỗi người khi giai đoạn này đánh dấu sự biến chuyển cả về thể chất và nhân cách của con người. Đây là thời kỳ một cá nhân chuyển mình từ thời thơ ấu sang tuổi trưởng thành và bắt đầu phải đối mặt với nhiều hơn áp lực trong cuộc sống, hình thành nhiều trạng thái cảm xúc khác hơn giai đoạn trước đó.
Cũng vì sự thay đổi đặc biệt này nên trẻ em ở độ tuổi này thường có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn nhiều so với những giai đoạn khác. Cụ thể, trầm cảm ở tuổi dậy thì là gì và những biểu hiện của chứng bệnh tâm lý này ra sao?
Theo thống kê của Viện Nhi Khoa tại Hoa Kỳ, có đến 2% trẻ em dưới 10 tuổi bị trầm cảm. Tuy nhiên, trong giai đoạn từ 10- 14 tuổi thì tỷ lệ trầm cảm sẽ tăng lên nhanh chóng từ 5- 10% trẻ em mắc chứng trầm cảm trong giai đoạn này. Chính vì tỷ lệ trẻ em mắc trầm cảm trong giai đoạn này tăng cao nên các chuyên gia tâm lý đã gọi chung đây là chứng trầm cảm ở tuổi dậy thì. Nếu như tỷ lệ trầm cảm ở trẻ em nam lớn hơn trẻ em gái trong giai đoạn thơ ấu thì vào giai đoạn dậy thì, tỷ lệ trẻ nữ mắc trầm cảm thường cao gấp đôi so với trẻ nam.
Có thể nói, tuổi dậy thì là giai đoạn trẻ em không những phát triển nhanh chóng về thể chất mà còn trả qua quá trình trưởng thành về tâm lý xã hội nhanh chóng. Trong giai đoạn này, trẻ sẽ bắt đầu tự tách biệt, rời xa khởi sự quản lý của gia đình và gắn bó nhiều hơn với các bạn cùng độ tuổi để xây dựng tính độc lập và tìm bản sắc cá nhân.
Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp trẻ em không có sự thích ứng kịp thời với sự thay đổi này, điều đó khiến các em tự thu mình trong xã hội của cá nhân, xuất hiện trạng thái cảm xúc thất thường và thay đổi kiểu hành vi mà trước đây chưa từng xuất hiện.
Có thể nói, tuổi dậy thì là giai đoạn xuất hiện nhiều những thay đổi về ngoại hình và hành vi một cách tự nhiên. Vì vậy, cha mẹ và giáo viên nên quan tâm nhiều hơn đến trẻ và lưu ý một số dấu hiệu trầm cảm cụ thể dưới đây để phát hiện kịp thời những dấu hiệu sai lệch, từ dó có định hướng hỗ trợ kịp thời cho con. Cụ thể, dấu hiệu trầm cảm ở tuổi dậy thì thường bao gồm:
Khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu này, bạn nên cố gắng tìm cách trò chuyện nhiều hơn với con và đưa con đến gặp chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời.
Muốn biết bạn có trầm cảm hay không? Test trầm cảm tại đây
Như đã trình bày trước đó, tỷ lệ trẻ em bị trầm cảm trong giai đoạn dậy thì thường cao gấp nhiều lần so với những giai đoạn trước đó. Cụ thể, nguyên nhân nào khiến trầm cảm ở tuổi dậy thì tăng cao? Hãy cùng tham khảo một số thông tin dưới đây:
Estrogen là một loại hormone sinh dục nữ luôn được đánh giá có sự liên quan mật thiết với chứng trầm cảm. Ở giai đoạn tuổi dậy thì, các trẻ em nữ thường có sự tăng nhanh mức độ estrogen trong cơ thể, đây cũng được xem là một nguyên nhân quan trọng làm tăng tỷ lệ trầm cảm. Tuy nhiên, hormone sinh dục nam là testosterone thì thường không liên quan đến chứng trầm cảm.
Theo các chuyên gia tâm lý, thời điểm trẻ bắt đầu dậy thì cũng có sự tác động nhất định đến tỷ lệ trầm cảm ở trẻ em. Cụ thể, trẻ dậy thì sớm hoặc dậy thì muộn cũng dễ xuất hiện các triệu chứng trầm cảm nhiều hơn so với trẻ em phát triển đúng độ tuổi.
Điều này đã được chứng minh rõ hơn bằng một nghiên cứu vào năm 2016, nghiên cứu này đã chỉ ra rằng ngực phát triển sớm ở trẻ em nữ thường gây ra nguy cơ mắc các triệu chứng trầm cảm cao hơn.
Trong giai đoạn dậy thì, trẻ em sẽ bắt đầu đối mặt và gặp nhiều áp lực hơn trong việc học tập cũng như các mối quan hệ xã hội bắt đầu trở nên phức tạp hơn. Những điều này vô hình chung có thể khiến trẻ bị căng thẳng, không biết cách tự mình vượt qua vấn đề dẫn đến tình trạng khép mình lại với thế giới để có cảm giác an toàn.
Mặc dù chúng ta đã chỉ ra những nguyên nhân cốt lõi có thể là nguyên nhân chính của tình trạng trầm cảm ở tuổi dậy thì, thế nhưng tỷ lệ bị trầm cảm có thể sẽ tăng cao hơn nếu trẻ phải đối mặt với một số sự kiện trong cuộc sống dưới đây:
Trong đó, những bạn trẻ thiếu sự hỗ trợ từ xã hội, có ít bạn bè thường có nguy cơ bị trầm cảm ở tuổi dậy thì cao hơn rất nhiều so với những bạn khác.
Việc xác định trầm cảm ở tuổi dậy thì có thể khó khăn vì các dấu hiệu trầm cảm không nhất định phải xuất hiện trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống mà có thể xuất hiện từng đợt. Tuy nhiên, trầm cảm ở tuổi dậy thì thường khá nghiêm trọng nên phụ huynh không nên kỳ vọng trầm cảm sẽ tự kết thúc mà nên tìm đến sự hỗ trợ của người có chuyên môn nếu tình trạng bệnh có diễn biến nặng.
Trầm cảm không được điều trị có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng khác như trẻ em sử dụng chất kích thích, xuất hiện các vấn đề về hành vi và các vấn đề y tế. Nếu con bạn có những thay đổi đáng kể về tâm trạng, hành vi hoặc tính cách kéo dài hơn một vài tuần, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp của chuyên gia để cố gắng xác định lý do đằng sau những thay đổi này.
Những thay đổi đó có thể không phải là trầm cảm, nhưng bất kỳ thay đổi lâu dài nào trong hoạt động của con bạn đều cho thấy một vấn đề nghiêm trọng cần được xác định và giải quyết. Tốt nhất bạn nên thận trọng khi có khả năng mắc chứng trầm cảm ở tuổi dậy thì vì nó có thể tiếp tục trở nên trầm trọng hơn và có thể dẫn đến hành vi tự tử, sự tách biệt khỏi xã hội, tâm lý lệch lạc… mà cha mẹ không thể kiểm soát.
Tùy vào dấu hiệu trầm cảm, nguyên nhân cũng như mức độ ảnh hưởng của trầm cảm ở tuổi dậy thì mà các chuyên gia, bác sĩ sẽ tư vấn để lựa chọn được phương pháp can thiệp đem lại hiệu quả tốt nhất cho trẻ. Đồng thời, trong quá trình điều trị thì người bệnh và phụ huynh cũng cần tin tưởng và thực hiện đúng theo phác đồ để đạt được hiệu quả tốt nhất. Cụ thể, hãy tham khảo một số cách điều trị trầm cảm tuổi dậy thì dưới đây:
Với những trường hợp bị trầm cảm ở tuổi dậy thì mức độ nhẹ, các triệu chứng của trầm cảm vẫn có thể kiểm soát được thì bác sĩ sẽ ưu tiên hỗ trợ, hướng dẫn để người bệnh và gia đình có thể can thiệp để tự điều trị tại nhà. Cụ thể, các phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì bao gồm:
Khi thấy con em có những biểu hiện của chứng trầm cảm, phụ huynh nên đưa con đến gặp bác sĩ chuyên môn để được hỗ trợ kịp thời. Nếu định hướng tự điều trị tại nhà không có khả thi thì người bệnh hoàn toàn có thể điều trị qua các buổi tham vấn, trị liệu tâm lý được triển khai bởi chuyên gia. Cụ thể, các chuyên gia hoặc bác sĩ sẽ trò chuyện trực tiếp với trẻ và sử dụng một số liệu pháp dưới đây để tác động, hỗ trợ trẻ vượt qua trở ngại tâm lý tuổi dậy thì.
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT): Với cách trị liệu này, chuyên gia sẽ tập chung vào việc xác định và thay đổi các mô hình nhận thức và hành vi có liên quan đến các chu kỳ trầm cảm của bệnh nhân để cải thiện dần vấn đề.
Trị liệu giữa các cá nhân (IPT): Phương pháp này sẽ tập trung vào xác định vấn đề gây nên trầm cảm ở người bệnh, từ đó hướng dẫn người bệnh cách tự giải quyết những xung đột bên trong tâm lý.
Ngoài những phương pháp nêu trên, nếu người bệnh có dấu hiệu trầm cảm nặng, không thể kiểm soát được tốt cảm xúc và hành vi thì bác sĩ cũng có thể kết hợp kê đơn thuốc chống trầm cảm phù hợp với lứa tuổi để ức chế thần kinh, giúp người bệnh ổn định trạng thái cảm xúc và tiếp nhận trị liệu.
Tuy nhiên, vì trầm cảm ở tuổi dậy thì là giai đoạn tương đối nhạy cảm khi các em nhỏ chưa phát triển toàn diện về thể chất và nhân cách. Do đó, việc sử dụng thuốc đôi khi cần hạn chế và không nên sử dụng trong thời gian quá dài để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của trẻ hoặc thậm chí là khiến trẻ bị phụ thuộc vào thuốc.
Do đó, cha mẹ cần là người ở bên lưu tâm đến sự thay đổi của con trẻ để kịp thời phát hiện những dấu hiệu của trầm cảm ở tuổi dậy thì để kịp thời giúp đỡ các em vượt qua khủng hoảng tâm lý trong giai đoạn quan trọng này.
Trên đây là một số chia sẻ về nguyên nhân, triệu chứng cũng như cách điều trị bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì hiệu quả nhất được chia sẻ bởi các chuyên gia bác sĩ. Nếu bạn đang lo lắng về trạng thái tinh thần của con mình hoặc nghi ngờ con có những dấu hiệu của chứng trầm cảm tuổi dậy thì, hãy nhanh chóng để lại thông tin liên hệ để được các chuyên gia của bacsitamly.vn hỗ trợ chẩn đoán và điều trị trong thời gian sớm nhất.