Author: Tuyết Tính

Chúng ta đã từng nghe nói trầm cảm sau sinh là một hội chứng xuất hiện phổ biến ở phụ nữ sau khi sinh con và làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần và thể chất của người mẹ và em bé.

Bên cạnh hội chứng trầm cảm sau sinh, phụ nữ trong thai kỳ cũng có nguy cơ mắc phải chứng trầm cảm khi mang thai gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Cụ thể, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu một số thông tin về hội chứng trầm cảm ở phụ nữ trong quá trình mang thai dưới đây!

Trầm cảm khi mang thai là gì?

Đã có những nghiên cứu chỉ ra rằng trầm cảm là một chứng rối loạn tâm trạng gây ra cảm giác buồn bã và mất hứng thú kéo dài, là chứng rối loạn tâm trạng phổ biến nhất hiện nay. Tình trạng này xảy ra ở phụ nữ cao gấp đôi so với nam giới. Phần nguyên nhân khởi phát bệnh ban đầu đến từ giai đoạn sinh nở của phụ nữ.

Trầm cảm khi mang thai là bệnh lý tới từ những thay đổi cảm xúc của người mẹ trong thời kỳ mang thai, thay đổi cảm xúc có thể khiến người mẹ bị căng thẳng và trầm cảm khi mang thai. Sự thay đổi cảm xúc này có thể tác động đến cách người mẹ cảm nhận về bản thân và thế giới xung quanh. 

Theo báo cáo của Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG) và Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), trung bình sẽ có từ 14- 23% phụ nữ sẽ trải qua một số triệu chứng trầm cảm khi mang thai, trong đó có khoảng 7% phụ nữ trầm cảm ở mức độ nghiêm trọng. Do đó, việc phát hiện các dấu hiệu trầm cảm khi mang thai sẽ giúp người phụ nữ có thể nhận được sự hỗ trợ kịp thời để vượt qua cuộc khủng hoảng đầu tiên trong thai kỳ.

Dấu hiệu nhận biết chứng trầm cảm khi mang thai

Khi phát hiện bản thân mang thai, cơ thể bạn sẽ bắt đầu trải qua nhiều thay đổi cảm xúc khác nhau trong suốt thai kỳ, đó có thể là cảm giác vui, buồn, lo lắng đan xen. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy bản thân xuất hiện một số dấu hiệu dưới đây và tình trạng này xuất hiện kéo dài thường xuyên thì nên tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ vì có nguy cơ rất cao bạn đã mắc chứng trầm cảm khi mang thai. Cụ thể các dấu hiệu bao gồm:

• Lo lắng quá mức về em bé của bạn
• Cảm giác bản thân chưa đủ tự tin, không đủ tư cách để làm mẹ
• Không cảm thấy vui vẻ từ những hoạt động trước đây bạn cảm thấy thú vị
• Thường xuyên suy nghĩ đến cái chết hoặc tự tử
• Có tâm trạng chán nản gần như ở tất cả các thời điểm trong ngày
• Cảm thấy bản thân vô dụng, tội lỗi mà không rõ lý do
• Tuân thủ kém chăm sóc trước khi sinh
• Hút thuốc, uống rượu hoặc sử dụng ma túy bất hợp pháp
• Tăng cân kém do chế độ ăn giảm hoặc không đủ chất

Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tình trạng trầm cảm khi mang thai thường xảy ra nhiều nhất ở giai đoạn 3 tháng đầu tiên trong thai kỳ. Do đó, bạn có thể theo dõi những biến đổi về trạng thái tinh thần về thể chất trong giai đoạn này để dễ dàng nhận ra sự thay đổi.

Muốn biết bạn có trầm cảm hay không? Test trầm cảm tại đây

Nguyên nhân hình thành chứng trầm cảm trong thai kỳ

Trong quá trình mang thai, có rất nhiều nguyên nhân khác nhau có thể tác động đến trạng thái tinh thần của người phụ nữ, điều này khi kéo dài vô hình sẽ tạo nên những áp lực, khiến tâm trạng của họ bị ảnh hưởng và dẫn đến trầm cảm khi mang thai. Cụ thể, chúng ta nên nhắc đến một số nguyên nhân điển hình bao gồm:

• Có tiền sử trầm cảm hoặc rối loạn trầm cảm tiền kinh nguyệt (PMDD).
• Tuổi của bạn tại thời điểm mang thai (Càng trẻ thì nguy cơ càng cao).
• Sống một mình.
• Ít khi nhận được sự hỗ trợ của xã hội
• Trải qua xung đột hôn nhân.
• Mang thai ngoài ý muốn
• Đối mặt với nhiều căng thẳng trong cuộc sống như kinh tế, bạo lực gia đình…
• Thiếu sự quan tâm của người đàn ông.

Trầm cảm khi mang thai có nguy hiểm không?

Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ khuyến cáo rằng các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên sàng lọc chứng trầm cảm và lo âu bằng cách sử dụng một công cụ tiêu chuẩn hóa ít nhất một lần đối với phụ nữ trong quá trình mang thai.

Những khuyến cáo này nhằm đảm bảo chúng ta có thể phát hiện những dấu hiệu lâm sàng liên quan đến trầm cảm trong quá trình mang thai và có những hỗ trợ kịp thời để hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực từ hội chứng này đến người mẹ và thai nhi.

Trầm cảm khi mang thai có thể tạo ra một số ảnh hưởng tiêu cực:

• Hạn chế khả năng tự chăm sóc bản thân của thai phụ: Việc chăm sóc sức khỏe của bản thân trong suốt thai kỳ là rất quan trọng nhưng chứng trầm cảm có thể khiến bạn gạt những nhu cầu cá nhân đó sang một bên. Nếu bị trầm cảm khi mang thai, bạn có thể không tuân theo các khuyến nghị của bác sĩ về thời gian nghỉ ngơi cũng như thực đơn ăn uống phù hợp. Điều này không những ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất của mẹ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé.
• Sử dụng các chất độc hại: Trầm cảm khi mang thai nặng có thể khiến người mẹ không thể kiểm soát hành vi dẫn đến tình trạng sử dụng các chất độc hại như thuốc lá, rượu bia để giải tỏa tâm trạng. Tất cả điều này chắc chắn sẽ tạo nên những tác động có phần tiêu cực đến thai kỳ.
• Cản trở khả năng gắn kết của người mẹ với thai kỳ: Mặc dù em bé đang ở trong bụng mẹ nhưng em bé thực sự có thể nghe thấy bạn nói và cảm nhận được cảm xúc bằng cao độ, nhịp điệu và độ căng trong giọng nói của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn đang bị trầm cảm trong quá trình mang thai thì rất khó có thể gắn kết được yếu tố này.
• Ảnh hưởng đến quá trình phát triển của thai nhi: Nếu người mẹ mắc chứng trầm cảm trong thai kỳ thì chắc chắn sẽ tồn tại nguy cơ nghiêm trọng như sảy thai, sinh non…

Các phương pháp điều trị trầm cảm khi mang thai

Để điều trị trầm cảm khi mang thai, các chuyên gia hoặc bác sĩ tâm lý sẽ sử dụng một số phương pháp như liệu pháp hành vi nhận thức, tự hỗ trợ hoặc sử dụng thuốc. Tùy vào thể trạng của mỗi cá nhân và tình hình bệnh, bác sĩ sẽ trao đổi kỹ với bạn về liệu pháp điều trị phù hợp nhất.

Liệu pháp hành vi nhận thức

Đối với liệu pháp tâm lý này, các chuyên gia tâm lý sẽ sử dụng chủ yếu phương pháp trao đổi, trò chuyện để từ đó nhìn nhận được vấn đề người bệnh đang gặp phải. Bằng cách hỗ trợ tự nhiên giúp thân chủ hiểu được vấn đề và tự cân bằng bản thân qua quá trình trị liệu, đây là phương pháp được rất nhiều chuyên gia tin tưởng sử dụng, đặc biệt là với phụ nữ đang trong quá trình mang thai.

Tự hỗ trợ

Nếu tình trạng trầm cảm khi mang thai ở mức độ nhẹ, bạn hoàn toàn có thể tự điều trị, cải thiện trạng thái tinh thần bằng những phương pháp sau:

• Nói chuyện với người mà bạn tin tưởng về cảm xúc của mình, chẳng hạn như chồng, gia đình hoặc bạn bè của bạn.
• Đừng bao giờ cảm thấy tội lỗi, xấu hổ hoặc vô dụng khi mang thai ngoài ý muốn vì đây hoàn toàn không phải lỗi của bạn. Hãy thích nghi và đón nhận đứa bé với tinh thần thoải mái nhất
• Tập thể dục thường xuyên, việc duy trì hoạt động sẽ giải phóng một số endorphin mang lại cảm giác dễ chịu cho bạn.
• Ăn uống đủ chất theo thực đơn khoa học ngay cả khi bạn không có cảm giác thèm ăn,
• Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
• Hãy nghĩ về những điều tích cực đem lại cho bạn khi có sự xuất hiện của em bé trong thời gian sắp tới.

Sử dụng thuốc

Nếu bạn sử dụng thuốc chống trầm cảm trong khi mang thai, bác sĩ tâm lý sẽ cố gắng giảm thiểu sự tiếp xúc của em bé với thuốc. Điều này có thể được thực hiện bằng cách kê đơn một loại thuốc với liều thấp nhất, đặc biệt là trong 3 tháng đầu tiên của thai kỳ. 

SSRI

SSRI thường được coi là một lựa chọn tốt sử dụng cho bệnh nhân trầm cảm khi mang thai. Hiện nay, SSRI bao gồm citalopram (Celexa) và sertraline (Zoloft). Tuy nhiên, thuốc cũng có một số biến chứng tiềm ẩn bao gồm thay đổi cân nặng của mẹ và sinh non. Hầu hết các nghiên cứu cho thấy SSRI không liên quan đến dị tật bẩm sinh. Tuy nhiên, paroxetine (Paxil) có thể làm tăng nguy cơ dị tật tim thai và thường không được khuyến khích trong thai kỳ.

SNRI

SNRI cũng được coi là một lựa chọn tốt cho phụ nữ bị trầm cảm trong quá trình mang thai, bao gồm duloxetine (Cymbalta) và venlafaxine (Effexor XR)

Thuốc chống trầm cảm ba vòng

Nhóm thuốc này bao gồm Nortriptyline (Pamelor) và desipramine (Norpramin). Mặc dù thuốc chống trầm cảm ba vòng thường không được coi là phương pháp điều trị được ưu tiên hàng đầu, nhưng đây có thể là một lựa chọn hiệu quả cho những phụ nữ không phản ứng với các loại thuốc khác.

Thuốc chống trầm cảm ba vòng clomipramine (Anafranil) có thể liên quan đến dị tật bẩm sinh của thai nhi, bao gồm cả dị tật tim. Do đó, trong quá trình sử dụng thì bạn cũng nên trao đổi kỹ với bác sĩ về những nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình mang thai.

Trên đây là một số chia sẻ liên quan đến hội chứng trầm cảm khi mang thai ở phụ nữ. Từ đó, giới thiệu với bạn đọc một số thông tin liên quan đến phương pháp điều trị trầm cảm trong quá trình mang thai hiệu quả nhất.

Nếu bạn đang mắc trầm cảm trong thai kỳ và đang băn khoăn không bết làm thế nào để tự giải quyết vấn đề thì hãy liên hệ ngay với chuyên gia/ bác sĩ của chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ trong thời gian sớm nhất.

Hầu hết những người trải qua các sự kiện đau đau thương có thể gây ra một nỗi ám ảnh trong 1 khoảng thời gian, tuy nhiên họ có thể tự hồi phục tinh thần dần dần.

Nếu các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn, kéo dài nhiều năm gây cản trở hoạt động hàng ngày của bạn, bạn có thể bị PTSD. Một ví dụ điển hình cho tình trạng này là những người lính phải trải qua cuộc chiến tranh đẫm máu và bị ám ảnh nặng nề khi quay lại cuộc sống bình thường.

Rối loạn stress sau sang chấn ( PTSD) là gì?

Rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) là một tình trạng sức khỏe tâm thần được hình thành bởi một sự kiện đáng sợ, khi ai đó trải qua hoặc chứng kiến ​​nó. Các triệu chứng có thể bao gồm hồi tưởng, ác mộng và lo lắng nghiêm trọng, cũng như những suy nghĩ không kiểm soát được về sự kiện này.

Triệu chứng rối loạn stress sau sang chấn (PTSD)

Các triệu chứng rối loạn stress sau chấn thương có thể bắt đầu tại thời điểm các sự kiện đau thương xảy ra và kéo dài nhiều năm gây ra các vấn đề đáng kể trong cuộc sống, công việc và ảnh hưởng xấu đến các mối quan hệ. Chúng gây cản trở cuộc sống thông thường của bạn.

Đây là một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến mà bạn có thể nhận ra. Trải nghiệm của mỗi người là khác nhau, vì vậy bạn có thể gặp một số hoặc tất cả những triệu chứng

1. Hồi tưởng, sống lại các khía cạnh của những gì đã xảy ra

• Hồi tưởng sống động sự kiện đau buồn như thể nó đang xảy ra lần nữa.
• Những suy nghĩ hoặc hình ảnh về sự kiện đau buồn xâm nhập tâm trí  một cách mất kiểm soát.
• Những giấc mơ hoặc ác mộng bất thường về sự kiện đau buồn.
• Đau khổ dữ dội trước những thứ gây gợi nhớ đến sự kiện đau buồn.
• Cảm giác thể chất như đau, đổ mồ hôi, buồn nôn hoặc run rẩy mỗi lần liên tưởng đến những thứ có liên quan đến sự kiện khiến bạn mắc PTSD.

2. Tránh né những điều gợi lại sự ám ảnh

• Cố gắng tránh suy nghĩ hoặc nói về sự kiện đau buồn, luôn tìm cách tạo cảm giác bận rộn.
• Tránh các địa điểm, hoạt động hoặc những người nhắc bạn nhớ về sự kiện đau buồn.
• Không thể nhớ chi tiết những gì đã xảy ra.
• Cảm thấy tê liệt hoặc cắt đứt cảm xúc một cách bất thường.
• Cảm thấy tê liệt hoặc tách rời khỏi cơ thể của bạn
• Không thể bày tỏ tình cảm với bất kỳ ai
• Làm những việc có thể tự hủy hoại bản thân hoặc mang tính liều lĩnh, nguy hiểm.
• Sử dụng rượu bia, ma túy để trốn tránh ký ức.

3. Suy nghĩ tiêu cực

• Suy nghĩ tiêu cực về bản thân, người khác hoặc thế giới.
• Vô vọng về tương lai.
• Các vấn đề về trí nhớ, bao gồm cả việc không nhớ các khía cạnh quan trọng của sự kiện đau buồn.
• Khó duy trì mối quan hệ thân thiết.
• Cảm thấy xa cách với gia đình và bạn bè.
• Từ bỏ dần các hoạt động bạn từng yêu thích.
• Khó tiếp cận những cảm xúc tích cực.
• Cảm giác tê tái bất chợt , không lý giải được cảm xúc bản thân.

4. Thay đổi thể chất và cảm xúc.

• Dễ bị giật mình hoặc sợ hãi.
• Luôn đề phòng và cảm thấy có sự nguy hiểm bao quanh.
• Tự hủy hoại bản thân, chẳng hạn như uống quá nhiều hoặc lái xe quá nhanh
• Mất ngủ.
• Không thể tập trung.
• Khó chịu, bộc phát tức giận hoặc có cử chỉ hung hăng.
• Cảm giác tội lỗi hoặc xấu hổ bao trùm bản thân 1 cách vô cớ.

5. Ảnh hưởng trong giấc mơ

Đối với trẻ em từ 6 tuổi trở xuống, các dấu hiệu và triệu chứng của PTSD bao gồm:

• Tái hiện sự kiện đau buồn hoặc các khía cạnh của sự kiện đau buồn thông qua trò chơi.
• Những giấc mơ đáng sợ có hoặc không liên quan đến sự kiện gây PTSD.
• Cường độ của các triệu chứng

Các triệu chứng PTSD có thể khác nhau về cường độ theo thời gian. Bạn có thể có nhiều triệu chứng PTSD hơn khi rơi vào tình trạng stress kéo dài hoặc khi bạn bắt gặp nhiều thứ liên quan gợi nhớ về những gì bạn đã trải qua. Ví dụ, khi xem 1 cảnh phim trên TV có ảnh ấu dâm khiến bạn liên tưởng đến bản thân và có cảm giác vô cùng đau đớn.

Muốn biết bạn có bị rối loạn stress sau sang trấn (PTSD) không? Làm bài test tại đây

Nguyên nhân gây ra rối loạn stress sau sang chấn 

Bạn có thể phát triển chứng rối loạn stress sau sang chấn khi bạn trải qua, chứng kiến một sự kiện liên quan đến cái chết, bị đe dọa, chấn thương cơ thể nghiêm trọng hoặc xâm phạm tình dục….

Các bác sĩ không chắc chắn lý do tại sao một số người bị PTSD. Như với hầu hết các vấn đề sức khỏe tâm thần, PTSD có thể là do sự kết hợp phức tạp của:

• Trải nghiệm đáng sợ, gồm số lượng và mức độ nghiêm trọng của chấn thương tâm lý mà bạn đã trải qua trong cuộc đời.
• Từ yếu tố di truyền (tiền sử gia đình bị rối loạn lo âu và trầm cảm).
• Tính cách của bạn, bạn dễ bị ám ảnh bởi các sự kiện đáng sợ.
• Cách bộ não của bạn điều chỉnh các hóa chất và hormone mà cơ thể bạn tiết ra để phản ứng với căng thẳng.

Các yếu tố làm gia tăng khả năng bị PTSD

Mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể bị rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể khiến bạn có nhiều khả năng phát triển PTSD sau một sự kiện đau buồn, chẳng hạn như:

• Trải qua chấn thương dữ dội hoặc lâu dài.
• Đã từng trải qua những chấn thương khác trước đó trong đời, chẳng hạn như bị lạm dụng thời thơ ấu.
• Có một công việc làm tăng nguy cơ tiếp xúc với các sự kiện đau thương,
• Có các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như lo lắng hoặc trầm cảm
• Gặp vấn đề với việc lạm dụng chất gây nghiện, như uống quá nhiều hoặc sử dụng ma túy
• Thiếu sự quan tâm của gia đình và bạn bè
• Có người thân cùng huyết thống với các vấn đề sức khỏe tâm thần.

Các sự kiện phổ biến nhất dẫn đến sự phát triển của PTSD bao gồm:

• Tiếp xúc chiến tranh tàn khốc.
• Bị lạm dụng thân thể thời thơ ấu.
• Bị bạo lực tình dục, bạo hành gia đình nghiêm trọng.
• Tấn công thể xác bởi người, thú dữ hoặc máy móc lớn…
• Bị đe dọa bằng vũ khí.
• Một tai nạn nghiêm trọng.

Nhiều sự kiện đau thương khác cũng có thể dẫn đến PTSD, chẳng hạn như hỏa hoạn, thảm họa thiên nhiên, trộm cắp, cướp giật, tai nạn máy bay, tra tấn, bắt cóc, chẩn đoán bệnh nan y và các sự kiện nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng khác.

Các biến chứng của rối loạn stress sau sang chấn 

Mắc PTSD cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác, chẳng hạn như:

• Trầm cảm và lo âu
• Các vấn đề về ma túy hoặc sử dụng rượu
• Rối loạn ăn uống
• Suy nghĩ và hành động tự sát

Phòng ngừa

Sau khi trải qua sau một sự kiện đau buồn, ban đầu nhiều người có các triệu chứng giống như PTSD, như không thể ngừng suy nghĩ về những gì đã xảy ra. Sợ hãi, lo lắng, tức giận, trầm cảm, cảm giác tội lỗi – tất cả đều là những phản ứng thông thường đối với chấn thương. Tuy nhiên, phần lớn những người tiếp xúc với chấn thương sẽ không phát triển chứng rối loạn stress sau chấn thương lâu dài.

• Nhận được sự giúp đỡ và hỗ trợ kịp thời có thể ngăn các biểu hiện căng thẳng bình thường trở nên tồi tệ hơn và phát triển thành PTSD. Bạn cần chia sẻ nhiều với gia đình và bạn bè, những người có thể lắng nghe và đưa ra lời an ủi
• Tìm kiếm một chuyên gia sức khỏe tâm thần để có một liệu trình điều trị. Sự hỗ trợ từ mọi người sẽ giúp ngăn bạn chuyển sang các phương pháp đối phó không lành mạnh như lạm dụng rượu hoặc ma túy.
• Tới gặp bác sĩ nếu bạn có những suy nghĩ và cảm xúc rối loạn về một sự kiện đau buồn trong hơn một tháng,